Hack’ler, hırsızlar, rug pull* yapanlar ve dolandırıcılık planlayanlar. Bu merkezi olmayan finans istismarlarının ortak noktası nedir? Tabi ki işlemin karşı tarafında birilerinin biraz para kaybetmesi. Biraz dediysek şu verilere bir göz atın: Risk yönetimi firması Elliptic’in yeni yayımladığı rapora göre, geçen yıl 1,5 milyar dolar olan DeFi dolandırıcılığının boyutu sektörün büyümesine paralel olarak 2021’de 10.5 milyar dolara kadar çıkmış.
Merkezi Olmayan Finans veya kısaca DeFi, insanların protokollere bağlı otomatik akıllı sözleşmeler kullanarak, bankaları ve diğer geleneksel finansal aracılarını devre dışı bırakarak; borç verme, ödünç alma, tasarruf etme veya ticaret yapmalarına izin veren blok zinciri tabanlı uygulamaları ifade eder.
DeFi’nin popülerliğinin arttığından bahsetmeye bile gerek yok ancak artan popülerlik dolandırıcıların ve hırsızların çalacak daha fazla fonu olduğu anlamına geliyor. Kimi zaman bunlar kullanıcı hatalarından kaynaklansa da kimi zaman kripto paralarda bırakılan arka kapılar olarak görülebilmektedir.
Elliptic’in raporuna göre, son iki yılda doğrudan DeFi uygulamalardan 2 milyar dolar çalındı. Dolandırıcılık veya hırsızlık sonucunda token değerinin bilinçli olarak düşürülmesi sonucu ise toplam 10 milyar dolar civarında bir zarar oluştuğu belirtiliyor. Belirlenmesi zor olan kısım ise; bu dolandırıcılık vakalarının ürüne olan tüketici güvenine ne gibi ve ne kadar zarar verdiği. Çünkü her yeni hack vakasında tüketicilerin bu yeni teknolojiye olan güveni biraz daha sarsılıyor.
Zararda Ethereum Lider
Son iki yıldaki kayıpların büyük çoğunluğu 8,6 milyar dolar ile merkeziyetsiz finansın evi olan Ethereum’dan geldi. MakerDAO gibi Ethereum kaynaklı kredi protokolleri, Uniswap gibi merkezi olmayan borsalar ve Synthetix gibi türev ürünler bunun içeriğini oluşturmakta. Binance Akıllı Zincir (BSC) protokolleri, 2020’den bu yana 2,5 milyar dolarlık kayıptan sorumlu. Kayıp rakamları ne Ethereum’un güvenilmez olduğunu gösterir ne de diğer ağların. Ethereum en çok kullanılan protokol olduğu için dolandırıcılık vakalarının da Ethereum ağlarında gerçekleşmesi çok doğal.
Elliptic’in metriklerine göre, kullanıcılar en çok, insanların likidite havuzlarından kripto para birimi ödünç almalarına izin veren borç verme protokolleriyle ilgilenmektedir. Kayıpların üçte birinden fazlasından sorumlu olan bu protokoller, dolandırıcılık vakalarına karşı olduğu kadar kodlama istismarlarına karşı da savunmasızdır. Örneğin, kullanıcıların büyük meblağlar ödünç aldığı, bir arbitraj fırsatı yakalamak için piyasa fiyatlarını manipüle ettiği ve ardından geri ödediği flash krediler bunların bir örneğidir.
Siz yine de DeFi ürünlerine yatırım düşündüğünüzde yatırım yapacağınız projeyi ve arkasındaki ekibi çok iyi araştırın. DeFi’nin barındırdığı riskleri ve fırsatları iyi analiz ederek son kararınızı verin.
*Rug Pull : Kripto para geliştiricilerinin, potansiyel alıcıları çekip kripto varlığın değerini yükselttikten sonra, alım-satım işlemlerini durdurup, elde ettikleri parayla kaçtığı yani projeyi terk ettiği bir tür dolandırıcılık yöntemidir. İlgili varlığın fiyat grafiği aşağıdaki şekli alması çok olasıdır.
Son Güncelleme: 20 Kasım 2021 tarihinde Merve Alis tarafından yapılmıştır.